İKSV tarafından geçtiğimiz yıl Koç Holding sponsorluğunda düzenlenen 17. İstanbul Bienali katılımcılarından Cooking Sections’ın, Çamuralem projesi kapsamında mekâna özgü bir yerleştirme olarak tasarladığı muhallebici, Ek Biç Ye İç’in evsahipliğinde, yeni yerinde açıldı.
Çamuralem Muhallebicisi, Kraliyet Sanat Koleji – Royal College of Art, Londra’daki (RCA) CLIMAVORE x Jameel tarafından yürütülen, İstanbul’un mandalarına yüzyıllardır yuva ve habitat olan sulak alanların korunmasına odaklanan uzun süreli araştırma projesinin bir parçası.
İstanbul Kurtuluş’taki muhallebicinin açılışında, Cooking Sections’ın kurucuları Daniel Fernández Pascual ve Alon Schwabe ile Anadolu Meraları’ndan Yasemin Kireç ve Evrim Çoksöyler ile araştırmacılar Akgün İlhan, Mustafa Avcı, Melisa Bal ve Levent Erkol, İstanbul ile çevresindeki sulak alanlar ve biyoçeşitlilik üzerine yürüttükleri araştırmaların güncel çıktılarını paylaştı.
Çamuralem Muhallebicisi, mandaların tarihi, çevresel önemi ve mutfak mirasını belgelemeyi amaçlıyor.
Türk mutfağının tarihi ve vazgeçilmez malzemelerinden manda sütünün varlığı bu sulak alanların korunmasına bağlı. Çamuralem’in amacı, kültürel çeşitliliği yansıtan ve kentleşmeyle birlikte zarar gören ekosisteme ve onun etrafında şekillenen tarihi yemek geleneklerine destek olmak. Yeni mekânı ziyaret edenler, İstanbul’un sulak alanlarının ve onları mesken edinmiş mandaların tarihini, çevresel önemini ve mutfak mirasını öğrenebilecek ve tadabilecek. Mekânda, kaymak, yoğurt, muhallebi ve sütlaç gibi manda sütünden yapılan geleneksel ürünlerin yanı sıra yetiştiriciler ile İstanbul’daki bazı restoran ve aşçılık kurumları arasındaki işbirlikleri sayesinde geliştirilecek yeni tarifler de servis edilecek. Muhallebici, sulak alanlara dair araştırmacıları, şefleri, yetiştirici topluluklarını ve daha geniş kitleleri bir araya getirecek bir buluşma noktası olacak. Proje kapsamında 16 Eylül 2023’te ikincisi gerçekleştirilecek Manda Festivali'ne kadar sürecek kamusal programlardaki söyleşi ve etkinlikler ise bu alanda süregelen tartışmalar ve diyalog için bir platforma dönüşecek. Gelecek yıllarda da düzenlenmesi planlanan festival, hem mandaların hem de yetiştiricilerin İstanbul'daki varlığına ve önemine dikkat çekmeye devam edecek.
Sulak alanların kurutulmasının, biyoçeşitlilik üzerinde önemli etkisi oluyor
Proje kapsamında yürütülen araştırmanın önemli bir bölümü arazileri iyileştirmek için sulak alanların kurutulması konusuna ayrılıyor. Sulak alanlar, kırlar, bataklıklar, mangrovlar ve çamur düzlükleri, biyolojik çeşitlilikleri, filtreleme kapasiteleri ve sellere karşı tampon görevi görmelerine rağmen yüzyıllardır arazileri “iyileştirmek” adına kurutuluyor. Oysa bu alanların iklim değişikliğine direnç göstermede önemli katkısı olduğu uzun yıllardır biliniyor. Peki, sulak alanlar, geleceğin meyve bahçeleri olabilir mi? 2026’nın Uluslararası Meralar ve Geleneksel Hayvancılık Yılı olarak ilan edilmesiyle birlikte dünyanın odağı, hayvanların serbestçe dolaşabilecekleri alanlara ve tarihi yaylacılık rotalarına kaydı. İstanbul’un sulak alanları da bunlardan farklı değil. Osmanlı döneminde Bulgar yetiştiricilerin ve 1923’teki mübadele ile Yunanistan’dan gelen Türklerin beraberlerinde getirdiği bilgiler sonucunda manda sütü; yoğurt, kaymak ve sütlaç için temel malzeme olarak öne çıktı. 2013’ten bu yana kentleşmenin mandaların alanlarına gittikçe daha fazla zarar verdiği, bunun bir yan etkisi olarak otlatma alanlarının daraldığı görülüyor. Türler arasındaki metabolik etkileşimleri inceleyen bu proje, sulak alanların, yetiştiricilerin ve onların sürdürdüğü kır hayatının ekolojik mirasını korumayı amaçlıyor. Projede elde edilen kazanımlar Cooking Sections tarafından 2015’te başlatılan CLIMAVORE projesini geliştiriyor.
Ek Biç Ye İç
EK BİÇ YE İÇ, İstanbul'da kentsel çiftlikler, tarladan sofraya lokantalar ve eğitim atölyeleri işleten bir sosyal girişimdir. Misyonu, büyük şehirlerde sağlıklı, keyifli ve sürdürülebilir bir yaşam yaratmanın yollarını keşfetmektir. 2014 yılında, Taksim Meydanı'nda, tenha bir arka bahçesi olan bir binanın alt katında başlayan girişim, yerel üretim, sürdürülebilir tüketim ve her şeyden önce, gıdada bilinçli ve etik karar vermeye odaklanıyor. EK BİÇ YE İÇ, sanatçılar ve kültür kurumlarıyla çeşitli projelerde evsahibi, işbirlikçi veya catering şirketi olarak çalışıyor.
CLIMAVORE
CLIMAVORE, iklim krizini ve bunun çevre üzerindeki etkisini ele alan yenileyici gıda sistemleri, peyzajlar ve altyapılar geliştirir. Cooking Sections tarafından 2015’te başlatılan CLIMAVORE insanlar iklimleri değiştirirken nasıl yemek yediğimizi sorgular. Yeni antropojenik “mevsimlerin” ortaya çıkmakta olduğunu kabul eder. İlkbahar, yaz, sonbahar ve kış, yağışlı ve kuru mevsimler arasındaki çizgiler gittikçe bulanıklaşırken kirlenmiş okyanuslar, toprak tükenmesi, çökme ve kuraklık dönemleri daha yaygın hâle gelmektedir. CLIMAVORE’un sahaya duyarlı çalışmaları, daha eşitlikçi ortamlar için insanların ve insandan öte varlıkların failliğini kucaklayan gelecek senaryolarını öngörür. RCA’deki CLIMAVORE x Jameel, 2023’ten beri ekolojik ağları geliştirmek, gıda ve iklim adaleti konusunda yeni bilgiler üretmek, Birleşik Krallık’ta ve küresel politikalar üzerinde gerçek bir etkiye sahip olmak için mimarlığın ve sanatın araçlarını, eğitimi ve eylemi kullanan iki araştırma projesi yürütmektedir. RCA’daki CLIMAVORE x Jameel, iklim krizinde kurak ve sulak alanlar için gıda yollarını yeniden tasarlar. Mekânsal adalete yönelik yeni bilgi ve eylem üretmek için ekolojik ağları geliştirir.
Community Jameel
Community Jameel toplulukların ilerlemesi için bilim ve öğrenmeyi geliştirmektedir. Bağımsız, küresel bir kuruluş olan Community Jameel, Suudi Arabistanlı Jameel ailesi tarafından 1945’te başlatılan hayırseverlik ve toplum hizmeti geleneğini sürdürmek üzere 2003’te kurulmuştur. Community Jameel iklim değişikliği, sağlık ve eğitim gibi alanlarda insanların karşı karşıya olduğu acil durumları anlamak ve ele almak için biliminsanlarını, yardımseverleri, teknoloji uzmanlarını ve yaratıcıları desteklemektedir. Community Jameel tarafından etkinleştirilen ve desteklenen çalışmalar, MIT Jameel Kliniği’nin yeni antibiyotik Halisin'i keşfi, Imperial College London'daki Jameel Enstitüsü tarafından yürütülen COVID-19'un yayılmasına ilişkin kritik modelleme ve MIT'teki Abdul Latif Jameel Yoksulluk Eylem Laboratuvarı'nın kurucuları tarafından geliştirilen küresel yoksulluğu azaltmaya yönelik Nobel Ödüllü deneysel yaklaşım dahil olmak üzere önemli atılımlara ve başarılara yol açmıştır.
Kraliyet Sanat Koleji – Royal College of Art, Londra
1837’de kurulan Kraliyet Sanat Koleji – Royal College of Art, Londra (RCA), dünyanın önde gelen sanat ve tasarım üniversitesidir. Öğretim ve araştırma alanlarında uzmanlaşan RCA, mimarlık, sanat ve beşeri bilimler, tasarım ve iletişim disiplinlerinde farklı yüksek lisans ve doktora programları sunmaktadır. Londra’nın merkezinde ufak, uzmanlaşmış ve araştırmaya odaklanmış bir lisansüstü üniversitesi olan RCA, 2.500 öğrenciye dünyayı değiştirecek sanat ve tasarım projeleri üretmeleri için benzersiz fırsatlar sağlamaktadır. RCA’in yaklaşımına göre günümüzde tüm dünyanın karşı karşıya olduğu zorlukların üstesinden gelmek için sanat, tasarım, yaratıcı düşünce, bilim, mühendislik ve teknoloji işbirliği yapmalıdır. RCA, 30 akademik programda ders veren ve öğrencilerin gelişimine katkıda bulunan, yedi yüzü aşkın dünya çapında akademik ve profesyonel personele ev sahipliği yapmaktadır. RCA öğrencileri, yeni bilgiler edinirken deney yapmaya teşvik edilirler. RCA, Imperial College London ve Victoria & Albert Müzesi’yle ortak programlar yürütür.
Üniversitenin girişim, girişimcilik, kuluçka ve iş destek merkezi InnovationRCA, RCA’de geliştirilen yetmiş sekizden fazla iş fikrinin gerçeğe dönüşmesine yardımcı olmuş, Birleşik Krallık’ta sekiz yüzden fazla istihdam yaratılmasını sağlamıştır. Okulun mezunları arasında Dame Barbara Hepworth, Bridget Riley, Henry Moore OM, David Hockney OM, Sir Peter Blake, Sir Ridley Scott, Dame Zandra Rhodes, Sir Frank Bowling, Sir James Dyson OM, Tracey Emin RA CBE, Chris Ofili CBE, Sir Anthony Finkelstein, Francesca Amfitheatrof, Sir David Adjaye, Erdem Moralıoğlu MBE, Bianca Saunders ve Thomas Heatherwick CBE RDI gibi önemli isimler vardır. RCA, QS Dünya Sıralamaları 2022’de dünyanın en iyi sanat ve tasarım okulu seçilerek, sekiz yıldır elde ettiği başarıyı tekrarlamıştır (QS Dünya Alan Sıralamaları 2015-2022)
Çamuralem Muhallebicisi
Adres: Feriköy, Şeref Meriç Sokak 2-1 A, 34377 Şişli, İstanbul
Çalışma saatleri: Pazartesi hariç her gün, 10.00–18.00
